In het donker naar kantoor en naar huis: Hoe erg is dat?

Vogels migreren, eekhoorns trekken zich terug in hun nest, zeehonden kweken een extra vetlaag en wat doen wij als het kouder wordt? Weer of geen weer, we zetten een wekker en blijven onszelf naar ons werk slepen. Hoe goed is dat voor de moderne kantoormens?

Zodra het buiten donkerder wordt, zitten we minder lekker in ons vel en wordt er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meer verzuimd. Ziekteverzuim heeft een duidelijk seizoenspatroon: in de herfst en de winter melden werknemers zich vaker ziek dan in de lente en in de zomer. We zitten veel binnen, krijgen griep en worden verkouden. Vorig jaar bereikten we zelfs een ongekende piek in het aantal ziekmeldingen dat gerelateerd is aan seizoensklachten, bleek eerder uit onderzoek van TNO.

Licht regelt onze biologische klok

Kunnen we gewoon niet zo goed tegen opstaan in het donker, werken in kunstlicht en weer naar huis gaan in het donker? Inderdaad, is volgens Mariëlle Aarts het korte antwoord. Zij doet onderzoek naar Licht en de Gebouwde Omgeving aan de Technische Universiteit Eindhoven.

"We weten inmiddels dat licht er niet alleen voor zorgt dat we goed kunnen zien", zegt Aarts. "Licht regelt onze biologische klok, die een groot deel van onze lichaamsfuncties coördineert. Zo weten we ook dat licht, en met name het blauwe gedeelte ervan, het donkertehormoon melatonine onderdrukt. Het is een relatief nieuw gebied, waar nog veel onderzoek naar gedaan wordt."

Is 500 lux genoeg?

"Onze biologische klok heeft een 24 uursritme en licht is de prikkel die deze biologische klok steeds weer gelijkzet," zegt de TU-onderzoeker. "Het licht in de gebouwde omgeving is vastgesteld op 500 lux, omdat dat goed genoeg is om visuele taken zoals lezen uit te voeren. Maar de wetenschap zit nu in de fase waarin we de vraag stellen of dat voldoende licht is om andere taken uit te voeren. Denk hierbij aan energiek en gezond blijven. We hebben een niveau van comfort gerealiseerd in onze kantoren, waarin de temperatuur, het licht en de luchtkwaliteit aangenaam zijn. Maar ons lichaam heeft dynamiek nodig. Zo bleek uit onderzoek dat de temperatuur net iets te laag is in de kaktoren en er meer bruin vet aangemaakt wordt, wat zorgt voor een hogere verbranding van buikvet. Het zijn kleine dingetjes waardoor we ons afvragen of comfort wel zo goed voor ons is."

Doorbreek de lamlendige cirkel

"Wie in het donker naar z'n werk rijdt, daar de dag in kunstlicht doorbrengt en weer thuiskomt in het donker, mist daglicht. Niet iedereen is daar gevoelig voor, maar het is aannemelijk dat je klachten ondervindt," vertelt Aarts verder. "Neerslachtigheid en vermoeidheid komen veel voor als het buiten donker is. Naast farmaceutische middelen werkt lichttherapie goed bij zo'n winterdepressie."

"Daglicht helpt je de winter door," legt Jolanda Spiering uit. Zij is adviseur bij lichtadviesbureau Natuurlicht en informeert bedrijven over het gebruik van licht en lampen. Moderne kantoren hebben vaak dubbel glas dat getint is en lampen die niet sterk genoeg zijn om ons lichaam te laten ontwaken, vertelt de lichtadviseur. "Dus je komt in het donker aan, het licht is te zwak om je lichaam aan het werk te zetten en je voelt je de hele dag moe. Je wordt niet goed wakker. Die lamlendige cirkel kun je alleen doorbreken door daglicht of met volspectrumdaglichtlampen."

Buiten Nederland is een daglichtlamp normaal

"Zeker in Nederland is licht het ondergeschoven kindje als het gaat om kantoorinrichting," zegt Spiering. "In het noorden zijn de dagen zo extreem kort dat een daglichtlamp heel normaal is. In het zuiden van Europa ook, omdat ze niet vanuit de volle zon in een donker hok willen stappen. Maar in Nederland zijn deze lampen alleen in bepaalde sectoren de normaalste zaak van de wereld." Volgens Spiering begon de mondzorgbranche ermee, omdat het licht in een praktijk geschikt moet zijn om de hele dag in een donkere mond te kijken. Ook in de bio-industrie en de schildersbranche wordt met daglichtlampen gewerkt. "Maar de gewone man of vrouw op kantoor valt een beetje tussen wal en schip. Niemand denkt eraan."

Veel mensen bouwen een slaapschuld

De kantoormens die weinig daglicht ziet kan niet alleen neerslachtig worden, maar mist ook slaap. Aarts: "Het belang van slaap is groot. We weten dat je immuunsysteem al vermindert na één a twee nachten slecht slapen. Veel mensen bouwen de hele week aan een 'slaapschuld', die ze in het weekend proberen in te halen. Dat kan wel, maar op die manier begin je op maandag weer met een slaapschuld, waardoor je alertheid opnieuw verminderd is. Voorzichtig wordt er door werkgevers gehoor gegeven aan de natuurlijke behoefte aan slapen in het donker. Thuiswerken wordt vaker toegestaan, zodat mensen zelf flexibel met hun klok kunnen omgaan. Maar het is werk, het moet gebeuren. Wie later begint, loopt het risico 's avonds weer langer door te gaan. We moeten ook naar the big picture kijken."

Bron: NU.nl

Auteur: Elise Vermeeren